Choć nie istnieją statystki mówiące o tym, jak często powtarzane jest to pojęcie na świecie, możemy znaleźć konkretne dane mierzące pozytywne efekty budowania społeczeństwa inkluzywnego, czyli takiego, w którym wszyscy ludzie czują się docenieni, szanowani bez względu na różnice, a ich podstawowe potrzeby są zaspokajane – efekty takie jak wzrost ekonomiczny, poprawa równomiernej dystrybucji przychodu, wzrost w społecznych indeksach zdrowia fizycznego i mentalnego, bo inkluzywny oznacza „łączący lub obejmujący jakąś całość, przeznaczony dla wszystkich”.
Jak przełożyć inkluzywność na miejsce pracy?
Z pewnością przestrzeń inkluzywna to taka, która uwzględnia różnorodność pracowników, czyli osoby z niepełnosprawnościami czy matki karmiące…
…ale nie tak szybko – wyzwania dzisiejszego miejsca pracy wykraczają poza typowe względy wieku, płci czy sprawności fizycznej. Kiedy mówimy o projektowaniu włączającym, mamy na myśli również dodatkowy krok poza uniwersalne przepisy projektowania, który zapewni komfort osobom z niepełnosprawnościami i wesprze człowieka w miejscu pracy, uwzględniając również jego osobowość, wierzenia, kulturę czy komfort psychiczny. Włączenie jest kluczem do zbudowania miejsca pracy, w którym ludzie czują się zmotywowani i zainspirowani.
Czy to oznacza, że miejsce pracy powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego pracownika? Oczywiście, że nie – byłoby to nierealistyczne. Nawet gdybyśmy hipotetycznie posiadali źródło niekończącego się budżetu, to sam fakt, że miejsce pracy jest żywym organizmem ze zmieniającymi się ludźmi i ich charakterami, czyni założenie spełnienia wszystkich partykularnych potrzeb niemożliwym.
Natomiast to co jest możliwe, to przyjęcie holistycznego podejścia w projektowaniu przestrzeni i zapewnienie pracownikom miejsca, gdzie będą mieli autonomię w zakresie tego, jak chcą pracować. Krótko mówiąc, nowoczesne projekty biur powinny stawiać wszystkich użytkowników w centrum uwagi.
Warto czy to tylko kolejna moda?
Wspomniane na początku buzzwords są tak modne, że grozi im ryzyko banalizacji. Ale czy wiesz, że budowa zróżnicowanych zespołów daje o 70% większe szanse na zdobycie nowych rynków? A co z faktem, że możliwości osiągnięcia założonych celów finansowych w firmach inkluzywnych rosną aż o 120%? Statystyki mówią same za siebie:
- 67% poszukujących pracy stawia na zróżnicowane i włączające organizacje,
- firmy zróżnicowane są o 36% bardziej dochodowe, a ich przychód z innowacji jest większy o 19%,
- 83% millenialsów aktywnie angażuje się w pracę jeśli wierzy, że kultura ich organizacji jest włączająca.
Dodatkowym aspektem niech będzie to, iż aktualnie na rynku pracy mamy wszystkie 5 pokoleń – od tzw. baby boomersów, przez millenialsów, po śmiało wkraczające pokolenie Z, które jest digitalnie natywne i które z buńczuczną śmiałością zmienia wzorce pracy. Choćby to powinno skłaniać do zastanowienia się nad inkluzowością.
Wybierając dostawcę poczty elektronicznej, wkładamy wiele wysiłku w znalezienie narzędzia, które będzie miało odpowiednie funkcje, da możliwość facylitacji różnych grupy pracowniczych, ułatwi komunikację oraz wesprze współpracę. Dlaczego nie myśleć w ten sam sposób o inwestycji w przestrzeń biurową? CEO norweskiego Telenoru, J. Fredrik Baksaas, stwierdził wprost, że sukces transformacji firmy z państwowego monopolisty w międzynarodowego operatora zawdzięcza dobrze przemyślanej koncepcji powierzchni centrali Telenoru w Oslo.
W istocie odpowiednio dostosowana powierzchnia biurowa przyciąga talenty i wspiera kapitał intelektualny, a zła koncepcja powoduje wymierne straty. W wysoce dynamicznej i globalnej gospodarce zróżnicowanie jest niezbędne, by osiągnąć przewagę konkurencyjną. Nie ma lepszego momentu niż teraz, aby zwiększyć włączenie społeczne w całej firmie.
Jak powiązać najlepsze trendy z włączającym miejscem pracy?
Tworzenie prawdziwie włączającego miejsca pracy wymaga świadomego zaangażowania. Pamięć o podstawowych zasadach może pomóc w stworzeniu idealnego środowiska biurowego.
Projektuj pod kątem dostępności
Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami sankcjonuje reguły projektowania jako wymóg prawny. Często jednak zaprojektowanie miejsca pracy dla osób o dowolnej sprawności fizycznej ogranicza się właśnie do wypełnienia tych podstawowych regulacji, tymczasem inkluzywne projektowanie, by mieć charakter rzeczywiście włączający, powinno wykraczać poza to, co obowiązkowe.
Bez względu na to czy dopiero rozpoczynamy projektowanie czy chcemy sprawdzić istniejącą przestrzeń pod kątem dostępności, warto skorzystać z szeroko dostępnych opracowań i audytów. Niejednokrotnie prowadzone są one przez osoby z różnym stopniem sprawności, co pozwala zaadresować faktyczne bariery.
Dobrą praktyką, pomocną w rozwiązaniu problemów z dostępnością, jest również wykorzystanie ergonomicznych i multifunkcjonalnych mebli, którymi można łatwo manewrować, w zależności od potrzeb pracownika. W katalogu takich rozwiązań znajdziemy biurka z regulacją wysokości czy takie krzesła biurowe, których funkcje umożliwiają dostosowanie do indywidualnych uwarunkowań.
Spośród innych ciekawych i wcale nie bardzo kosztownych rozwiązań warto wdrożyć drobne usprawnienia, które czynią dużą różnicę, np.:
- drzwi aktywowane czujnikiem,
- uchwyty i klamki o średnicy nie większej niż zaciśnięta pięść – po to, by umożliwić łatwy chwyt,
- wykorzystanie rzeczywistych symulacji zamiast standardów projektowania, np. użycie dwóch przejeżdżających wózków inwalidzkich – po to, by w realnych warunkach określić szerokość przejść,
- tworzenie przestrzeni półkowych czy punktów zasilania na wielu wysokościach, by umożliwić dostęp bez względu na wzrost.
Projektuj pod kątem dobrostanu psychicznego i neuroróżnorodności
Zróżnicowana siła robocza wiąże się z różnorodnym zestawem zdolności umysłowych, cech i zagrożeń, które należy uwzględnić w miejscu pracy. Szacuje się, że mniej więcej jedna na 7 osób jest neurodywergentna, co oznacza, że jej mózg funkcjonuje, uczy się i przetwarza informacje inaczej niż standardowy. Dbałość o odczucia pracownika, a nawet włączenie do modelu biznesowego troski o ich dobre doświadczenia, to praktyka zaciągnięta wprost z takich branż jak hotelarstwo, gdzie dbałość o gości ma kluczowe znaczenie dla sukcesu. Mocne skupienie na człowieku dało początek wielu ciekawym trendom, które można wykorzystać w projektowaniu przestrzeni włączających: activity based working (koncepcji planowania powierzchni w taki sposób, by oferować wiele rodzajów przestrzeni odpowiadających różnym potrzebom), biophilic design (sposobowi projektowania uwzględniającemu dużą ilość naturalnych materiałów, mającemu dać użytkownikom poczucie obcowania z naturą, wręcz ją naśladującemu) lub feel like home office, którego głównym celem jest tworzenie biur… w których nie będziemy czuli się jak w biurze.
O co warto zadbać w projekcie?
- Przestrzenie prywatne – open space to często hałaśliwe miejsce, natomiast stworzenie odseparowanej części pomoże zarówno osobom, które cierpią na zaburzenia koncentracji, jak i tym, które po prostu wolą pracować w ciszy. Skutecznym rozwiązaniem może być wykorzystanie akustycznych budek lub innych elementów wygradzających, które zagwarantują prywatność i elastyczność.
- Przestrzenie rekreacji gwarantujące chwilę zabawy, wytchnienia i możliwość naładowania baterii w towarzystwie – wiele współczesnych miejsc pracy ma specjalnie zaprojektowane powierzchnie, takie jak kawiarnie, sale gier lub salony wyposażone w wygodne meble, w których pracownicy mogą spotkać się towarzysko, naładować baterie, zrelaksować się i odstresować.
- Biofilne przestrzenie – 90% swojego czasu spędzamy w budynkach a 60% z nas w tym czasie nie ma wystarczającego dostępu do światła dziennego. Biofilny projekt biura to ten, który przywraca słońcu i zieleni właściwe miejsce na piedestale. Przestrzenie wypełnione takimi elementami zaspokajają podstawową ludzką potrzebę kontaktu z naturą. Zielone ściany, przysłowiowa paprotka czy zmiana ułożenia biurek, tak by można było spoglądać poza okno – wszystko to zwiększa dobre samopoczucie.
Projektuj, uwzględniając różnorodność stylu życia
Inkluzywność wykracza poza warunki zdrowia fizycznego i psychicznego. Obecne miejsca pracy powinny priorytetowo traktować różnorodność stylu życia, taką jak wiek, tożsamość płciowa, seksualność i religia, aby dostosować się do nowej ery młodych specjalistów.
O czym pamiętać, by uwzględnić różnorodność stylu życia?
- Umiejętnie implementuj digitalizację – bez wątpienia digitalizacja jest siłą napędową, która zmienia sposób funkcjonowania ludzi i firm. Dzięki zaawansowanej technologii biurowej pracownicy mogą pracować mądrzej i szybciej – ale uwaga: nie wszyscy są digitalnie natywni. Kluczem do sukcesu nie jest przeładowanie przestrzeni gadżetami, ale taki ich dobór, by nienachalnie wspierały codzienną współpracę oraz komunikację i nie wykluczały osób, które nie potrafią ani nie chcą z niej korzystać.
- Zdywersyfikuj przestrzenie i uczyń je elastycznymi – w dobrze przemyślanych projektach często można spotkać przestrzeń socjalną dla pracowników, która w razie potrzeby i przy wykorzystaniu mobilnych mebli jest jednocześnie salą konferencyjną, a niewykorzystane dotychczas korytarze kryją w swoich zakamarkach miejsce do spokojnego wykonania telefonu. Z punktu widzenia pracowników są to atrakcyjne rozwiązania, ponieważ nie muszą oni ograniczać się do tradycyjnych stanowisk pracy – mają do czynienia z różnorodnością przestrzeni w zależności od tego, jaki styl pracy preferują i jakie są ich aktualne potrzeby. Ekstrawertycy uwielbiają interakcje, dużą dynamikę pracy i zwykle nie siedzą przy biurku, bo wolą spotykać się w przestrzeniach wspólnych podczas burzy mózgów lub mniej formalnych spotkań. Introwertycy zaś będą wdzięczni za kawałek cichej i prywatnej przestrzeni.
- Weź pod uwagę nowo pojawiające się potrzeby – włączające miejsce pracy jest odpowiednie dla wszystkich typów ludzi, niezależnie od płci, seksualności, rasy i religii. Ważne jest przełamanie dotychczasowej bariery, aby każdy mógł przychodzić do pracy i czuć się komfortowo. Na przykład toalety neutralne pod względem płci, czyli takie, z których mogą korzystać wszyscy – są szczególnie ważne w przypadku pracowników trans- i niebinarnych, którzy mogą czuć się skrępowani w łazienkach przeznaczonych dla płci lub nie być w stanie z nich korzystać. Pokoje modlitw wielowyznaniowych: dobre samopoczucie ma różne kształty i rozmiary. Zapewnienie pracownikom siłowni, świeżych owoców i regularnych przerw jest już standardem, ale warto się zastanowić nad zadbaniem o inne elementy stylu życia.
Powyżej opisane przykłady to tylko niektóre sposoby wspierania zróżnicowanej siły roboczej. Przywykliśmy traktować powierzchnię biurową jak zasób albo gorzej – źródło niekończących się kosztów i życzeń pracowników. Tymczasem ta fizyczna część przedsiębiorstwa ma bardzo duży wpływ na niematerialny aspekt, którym jest kapitał intelektualny, tworzony przez naszych pracowników, a mogący stanowić podstawę do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej i komercyjnego sukcesu.
Czym zatem jest dobrze wykonane inkluzywne biuro? Open space, gabinety, semi-open space, przestrzeń w stylu domowym, biurka stałe, flexi biurka, brak biurka w ogóle – mnogość rozwiązań nie ułatwia wyboru, niemniej nie powinien on być podyktowany modami, tylko tym, kim są pracownicy, jakich pracowników chcesz przyciągnąć, jak w pełni włączyć ich potencjał i jaką kulturę organizacyjną chcesz tworzyć.
Nie istnieje coś takiego jak jeden słuszny wzór w tworzeniu inkluzywnego biura, którym należałoby się kierować. Jest tylko jedna dobra formuła, która zagwarantuje sukces: biuro dostosowane do potrzeb i przygotowane na różnorodność.
